Varlığımızın Katmanları

Hint felsefesine ait düşüncelerin yer aldığı, kutsal metinler olarak da nitelendirilen Upanişadlara* dayanan panchakosha’lar, bedenin ve ruhun çeşitli katmanlarını tanımlayan bir kavramdır.

Sanskrit kökenli olan bu terim, 5 katman anlamına gelir ve insanın varlığını oluşturan 5 farklı katmanı temsil eder. Ve bilmeliyiz ki her katman birbiriyle etkileşim halinde ve birbirini etkileyen yapılardır. Doğal olarak, tam bir denge halinin hissedilmesi, hepsinin birlikteliğiyle mümkün olabilir.

Bu katmanlar;

• Annamaya Kosha (fiziksel beden)

• Pranamaya Kosha (enerji bedeni)

• Manomaya Kosha (zihin bedeni)

• Vijnanamaya Kosha (birlik bilinci)

• Anandamaya Kosha (mutluluk veya tatmin bedeni) olarak sıralanır.

Her bir katman, bizim fiziksel, zihinsel ve ruhsal deneyimlerimizle bağlantılı yani hem içsel hem de dışsal dünyaya yönelik algılarımızı şekillendirirken, varoluşumuzu anlamada da derin bir içerik sunar.

Annamaya Kosha, fiziksel varlığımızla ilgilidir ve sağlığımızı koruma, beslenme gibi konuları içerir.

Pranamaya Kosha, yaşam enerjisi ve nefesle ilişkilidir. Hatha yoga uygulaması olan pranayama yani nefes ve enerji uygulamaları ile derin bir bağlantı taşır.

Manomaya Kosha, zihin yapımızı ve duygusal durumumuzu ifade eder. Vijnanamaya Kosha, daha yüksek bilgelik ve sezgi seviyeleri ile bağlantılıdır.

Beşinci ve son katman, Anandamaya Kosha, ruhsal tatmin ve huzur katmanıdır.

Bu katmanlar arasındaki dengeyi anlamak, kendimizi keşfetmemiz ve bütünsel bir yaşam sürmemiz için önemlidir.

Beş koşa, psikolojik boyutlar, fizyolojik durumlar ve farklı farkındalık seviyeleriyle ilişkilendirilebilir. Her birini biraz daha detaylandıralım.

Yoga metinlerinde beş koşa şu şekilde tanımlanır.

1. Annamaya Kosha (Fiziksel Beden)

Bu katman, vücudumuzun organlarını, dokularını ve hücrelerini içerir. Sağlığımız, beslenmemiz ve fiziksel yaşam kalitemiz bu katmanla yakından ilişkilidir. Bu, kan, kemik, yağ ve deriden oluşan fiziksel bedendir ve duyular aracılığıyla algılanır. Bu, insan varlığının en kaba düzeyidir. Farkındalık, fiziksel düzeydeki işlevleri içerir. Annamaya Kosha’nın korunması, yoganın fiziksel açıdan uygulanmasıyla sağlanabilir. Düzenli egzersiz, kendi bedenine uygun beslenme seçimi ve yeterli dinlenme, bu katmanın güçlenmesine yardımcı olur. Hatha yoga uygulamalarında asanalar da bu katmanı doğrudan etkiler.

2. Pranamaya Kosha (Enerji Beden)

Pranamaya Kosha, "yaşam enerjisi katmanı" olarak adlandırılır ve bedendeki yaşam gücünü temsil eder. Yani, prana (yaşam enerjisi) ile ilgilidir ve nefes alma, enerji akışı ve bedenin fiziksel sağlığıyla bağlantılıdır. Bu, insan yapısının temel enerji ağıdır ve prana veya biyoplastik enerji akımlarından oluşur. Buradaki farkındalık, fizyolojik işlevlerle ilgilidir, örneğin sindirim ve dolaşım gibi. Pranayama teknikleri (nefes egzersizleri) bu katmanın geliştirilmesine ve enerji dengesinin sağlanmasına yardımcı olur. Pranamaya Kosha, Annamaya Kosha’yı destekleyen bir yapı olduğu için, fiziksel sağlığımızın enerji seviyemizle doğrudan bağlantılı olduğu söyleyebiliriz.

3. Manomaya Kosha (Zihin Beden)

Manomaya Kosha, "zihin katmanı" veya "duygusal beden" olarak tanımlanır. Düşüncelerimiz, algılarmız, hislerimiz ve duygu durumlarımız bu katmanda yer alır. Bu, zihnin bilinçli işlem alanıdır. Buradaki farkındalık, zihinsel ve duygusal süreçleri içerir. Yoga pratiği sırasında zihnin sakinleşmesi ve kontrol edebildiğimiz bu katman, meditasyon ve mindfulness gibi tekniklerle geliştirilir. Manomaya Kosha’nın sağlıklı bir şekilde işlemesi, Pranamaya Kosha ve Annamaya Kosha ile yakından bağlantılıdır; zira zihin sağlıksız olduğunda, beden ve enerji dengesi de bozulabilir.

4. Vijnanamaya Kosha (Bilgelik Beden)

Vijnanamaya Kosha, "bilgelik katmanı" ya da "sezgisel zihin" olarak adlandırılır. Bu katman, daha yüksek bir bilinç seviyesini temsil eder. Bu, astral düzeyde işleyen kişilik boyutumuzdur. Manevi farkındalık, sezgi ve içsel bilgelik bu katmanda şekillenir. Bu düzeydeki farkındalık, Manomaya Kosha'dan daha derin bir anlayışa ulaşmamızı sağlar. Vijnanamaya Kosha, içsel bilgiye ve onu anlamaya erişim sağlar ve bireyin kendini tanımasını ve varoluşun anlamını keşfederek daha derin ruhsal deneyimler yaşamasının yolunu açabilir. Rüya hali, beden dışı deneyimler ve çeşitli psişik fenomenlerle ilişkilidir. Buradaki farkındalık, psişik ve nedensel düzeylerdeki bilinç ile ilgilidir.

5. Anandamaya Kosha (Mutluluk Beden)

Anandamaya Kosha, "mutluluk katmanı" veya "tatmin katmanı" olarak bilinir ve en yüksek ruhsal durumları temsil eder.

Bu katman, derin bir huzur, mutluluk ve birlik deneyimini içerir. Bu, insan kişiliğinin transandantal boyutu olup, acı veya zevkin yokluğundaki varlık deneyimidir. Bu boyut oldukça önemli ama açıklaması zordur. Ananda kelimesi genellikle "mutluluk", "sevinç" veya "bliss" (büyük mutluluk) olarak yanlış yorumlanmıştır. Aslında Ananda, ne acı ne de zevk olan özel bir durumdur. O anda, tam bir homojenlik deneyimlenir ve bu homojen bilinç hali Anandamaya olarak bilinir. Normalde, acı ya da zevk deneyimlendiğinde zihinsel dalgalanmalar oluşur. Ancak Anandamaya Koşa’da, en ince beden olan bu durumda, deneyim yoktur. Deneyimleme aracı tamamen aşılmıştır.

Anandamaya Kosha’ya ulaşmak, diğer 4 katmanın dengede olmasıyla mümkündür. Fiziksel sağlığımız, enerji seviyemiz, zihinsel durumumuz ve bilgelik anlayışımız geliştiğinde, gerçek neşe, mutluluk ve içsel tatmin deneyimlenebilir. Anandamaya Kosha, bireyin ruhsal yolculuğunda nihai hedeflerden biri olarak görülür.

Katmanlar arasındaki bu birliktelik, bizim bütünsel sağlığımız ve manevi gelişimimiz için son derece önemlidir. Örneğin; Annamaya Kosha'nın sağlıklı olması, Pranamaya Kosha'nın enerjisini artırır ve bu da Manomaya Kosha'nın dengelenmesine katkıda bulunur. Zihin katmanı sağlıklı olduğunda, Vijnanamaya Kosha'nın bilgelik ve sevgi dolu yönlerine ulaşmak daha kolaydır. Sonuçta, Anandamaya Kosha'da gerçek bir mutluluk ve tatmin deneyimi yaşamak, bu beş katmanın dengede işleyişine bağlıdır.

Yoga ve mindfulness çalışmalarıyla kendine bakım vermek istediğinde, benimle buradan iletişime geçebilirsin.

•

*Upanishad’lar, Hindu felsefesinin derin anlamlarını ve metafizik kavramlarını içeren kutsal yazılardır.

+Beş koşa (5 kosha), Taittiriya Upanishad adlı Vedik bir metinde detaylı olarak açıklanmıştır. Taittiriya Upanishad’ın ikinci bölümü olan Brahmananda Valli, insanın beş katmandan (koşa) oluştuğunu belirtir.

Kaynak: Eğitmenlik Eğitimi notları, Yoga nidra- Swami Satyananda Saraswati